Zachwycaj umySłeM

SM jest chorobą przewlekłą wpływającą również na funkcje poznawcze. Zaburzenia są spowodowane zmianami zachodzącymi w mózgu. Pojawiają się one wówczas, gdy uszkodzenie osłonki włókien nerwowych (proces demielinizacyjny) obejmuje struktury mózgowe regulujące procesy poznawcze.

Zaburzenia funkcji poznawczych stanowią częsty problem w SM. Mogą pojawić się już we wczesnej fazie choroby. Podobnie jednak, jak w wypadku innych objawów SM, nie każdy chory doświadcza tych problemów. Sprawność funkcji poznawczych może zmieniać się również pod wpływem przyjmowanych leków.

Uszkodzenie tych funkcji występujące w przebiegu SM wpływa istotnie na jakość życia chorych. Objawy przejawiają się m.in. w postaci zapominania, roztargnienia czy trudności w wykonywaniu zadań złożonych. Najczęściej obserwowane trudności dotyczą:

• Tempa przetwarzania informacji – problemy w szybkim analizowaniu napływających informacji, czego konsekwencją jest spowolnienie reakcji.
• Procesów uwagi – zaburzenia podtrzymywania przez dłuższy czas uwagi, trudności z koncentracją na wykonywanej czynności, wzmożona podatność na rozpraszający wpływ nieistotnych bodźców, czy deficyty podzielności uwagi, kiedy zadanie wymaga jednoczesnego kontrolowania wielu jego aspektów.
• Pamięci – głównie w zakresie uczenia się, tj. trudności w nabywaniu nowych umiejętności, zapamiętywaniu nowych informacji, przypominaniu sobie o ostatnich zdarzeniach, terminach spotkań itp.
• Planowania i organizacji działania, szczególnie w odniesieniu do zadań złożonych, wieloetapowych, czy wymagających niestandardowego podejścia.
• Orientacji wzrokowo-przestrzennej, czyli np. trudności ze znalezieniem właściwej drogi, czy korzystaniem z diagramów i map.
• Procesów myślenia – osłabienie zdolności w zakresie myślenia abstrakcyjnego, wnioskowania przez analogie, a szczególnie rozwiązywania trudnych zadań.

Mózg – centrum dowodzenia

Ludzki mózg jest niesamowicie złożoną i ważną strukturą. Składa się z ponad 86 miliardów komórek i steruje wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Kiedy ulega uszkodzeniu, zaczynają pojawiać się problemy.

Mózg osoby dorosłej waży 1200 – 1400 g. Mimo że masa mózgu stanowi ok. 2% masy ciała człowieka, to wykorzystuje on aż 20% tlenu przechodzącego przez organizm. Co więcej, zużycie energii przez mózg jest 10 razy szybsze niż w przypadku pozostałych narządów. Dzieje się tak, gdyż mózg działa bezustannie – nawet podczas snu, kiedy zachodzące procesy są spowolnione.

Zewnętrzną część mózgu stanowi kora mózgowa, która na każdej z półkul jest podzielona na cztery części:

• Płat czołowy – jest związany z planowaniem, myśleniem, podejmowaniem decyzji, oceną emocji i sytuacji, ale odpowiada także za ruch i działanie, ze względu na umiejscowienie w nim kory motorycznej. Jego uszkodzenie może doprowadzić do zaburzeń ruchu – paraliżu lub niedowładów, a także do zaburzeń zachowania i osobowości
• Płat skroniowy – położony jest w bocznej części kory mózgowej. Odpowiada za odbiór wrażeń słuchowych oraz rozumienie mowy, znajdują się w nim także ośrodki węchowe. Po uszkodzeniu ośrodków odpowiedzialnych za bodźce słuchowe dźwięki nadal są słyszane, ale nie są rozpoznawane
• Płat ciemieniowy – w tej części przeważają komórki czuciowe odpowiadające za czucie dotyku, temperatury, bólu czy orientację przestrzenną. Płat ciemieniowy jest także odpowiedzialny za rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych. Jego uszkodzenia prowadzą do zaburzeń uwagi, równowagi i koordynacji ruchowej, a także braku świadomości niektórych obszarów ciała. Mogą również skutkować trudnościami w matematyce
• Płat potyliczny – umieszczony jest w tylnej części kory mózgowej. Odpowiada za widzenie i skojarzenia z nim związane, a także za rozpoznawanie barw i głębi. Jego uszkodzenie może skutkować zaburzeniami widzenia, trudnościami w rozpoznawaniu obiektów czy zaburzeniami czytania i pisania

Gdzie w mózgu jest pamięć?

Lokalizacja pamięci w naszym mózgu zależy od jej rodzaju:

1. Pamięć krótkotrwała znajduje się w korze przedczołowej, czyli części mózgu znajdującej się w najbardziej wysuniętym do przodu miejscu czaszki. To ten rodzaj pamięci pomaga nam dokonywać w umyśle szybkich obliczeń lub pozwala zapamiętać, co chcemy powiedzieć osobie, do której za chwilę zadzwonimy. Informacje zawarte w pamięci krótkotrwałej są zawsze łatwo dostępne i przywołujemy je bez specjalnego wysiłku. Pojemność pamięci krótkotrwałej wynosi od 5 do 9 elementów. Pod wpływem ćwiczeń i przy użyciu specjalnych mnemotechnik jej pojemność może się powiększyć nawet kilkunastokrotnie.
2. Pamięć długotrwała jest zlokalizowana w ewolucyjnie bardzo starej części mózgu zwanej hipokampem. Pamięć ta obejmuje świeżo przyswojone fakty, dawno wyuczone informacje, a także wspomnienia o odległych w czasie wydarzeniach. Zarówno pojemność, jak i czas przechowywania informacji w pamięci długotrwałej są prawdopodobnie nieograniczone. Zapominanie ma charakter pozorny – w rzeczywistości tylko tracimy dostęp do informacji. Świadczy o tym zjawisko reminiscencji, czyli odzyskiwania informacji, które zostały zapomniane.

Jak dobrze zapamiętywać?

Każda z dwóch półkul mózgowych spełnia odrębne funkcje. Lewa półkula, dowodząca prawą stroną ciała, jest analityczna i teoretyczna. Odbiera i zapamiętuje informacje podane słownie i cyfrowo oraz rozumie dosłowne znaczenie słów. To do niej odnosi się tradycyjny szkolny sposób uczenia się. Prawa półkula z kolei działa całościowo. Odbiera obrazy, rozumie abstrakcyjne pojęcia, odpowiada za umiejętności plastyczne i muzyczne, a także umożliwia orientację w przestrzeni.

Jeśli chcemy dobrze zapamiętać informację, musi ona trafić do obu półkul mózgowych. Niezwykle ważna jest integracja międzypółkulowa i ich harmonijne współdziałanie. Żeby zaangażować cały mózg, trzeba po prostu znaleźć dla słów i cyfr odpowiedniki obrazowe. Dlatego też aby coś skutecznie zapamiętać, trzeba to sobie wyobrazić - angażując wyobraźnię, włączamy prawą półkulę.

Skorzystaj z materiałów przygotowanych przez naszego eksperta. Wydrukuj poniższe zadania i ćwicz funkcje poznawcze w każdej wolnej chwili.