Podstawowe zasady odżywiania

Bez względu na to czy jesteś chory czy też nie, dobrze zbilansowana dieta jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dlatego też, pacjenci z SM powinni zwrócić szczególną uwagę na jakość spożywanych posiłków, co pomoże im w codziennym zmaganiu się z chorobą.

Choć nie ma badań potwierdzających pozytywnego wpływu diety na stan chorego na SM, należy jednak pamiętać, że prawidłowo zbilansowana dieta oparta na zasadach zdrowego żywienia pozwala utrzymać organizm w najlepszej kondycji zdrowotnej.

Dodatkowo, odpowiednia dieta może pomóc pacjentom z SM w zmniejszeniu uczucia zmęczenia, kontrolowaniu wagi czy zniwelowaniu problemów z pęcherzem. Istnieją natomiast wstępne badania potwierdzające dobroczynne działanie witaminy D oraz kwasów omega-3 na stan pacjenta z SM^[1]. Zanim jednak omówimy szczegółowo ich wpływ na stwardnienie rozsiane, w pierwszej kolejności zastanówmy się, co w ogóle oznacza zdrowa, zbilansowana dieta? W zrozumieniu i zapamiętaniu podstawowych zasad odżywania się pomoże specjalnie opracowany e-learning oraz film z wypowiedziami ekspertów.

Zapraszamy do zapoznania się z materiałami.

SM a nadwaga i otyłość

Pacjenci chorzy na SM mogą zmagać się z nadwagą i otyłością. Powodem tego może być ograniczona sprawność ruchowa, depresja lub nieodpowiednio dobrane leki. W trosce o prawidłową masę ciała, należy pamiętać o regularnych ćwiczeniach i odpowiedniej diecie. W przypadku nieprawidłowej masy ciała wynikającej z ograniczeń ruchowych, należy wraz z lekarzem lub rehabilitantem ustalić formę aktywności, jej częstotliwość oraz intensywność. 

Kiedy stopień niepełnosprawności jest na tyle zaawansowany, że osoba z SM nie może samodzielnie się poruszać, należy ograniczyć liczbę spożywanych w ciągu dnia kalorii – im mniejsza jest aktywność fizyczna, tym mniejsze jest na nie zapotrzebowanie.

W przypadku nadwagi i otyłości będącej rezultatem depresji, która czasem towarzyszy pacjentom z SM, zwykle spotykamy się z problemem „zajadania smutku”. Dobrą alternatywą dla podjadania będzie krótki spacer, relaksująca kąpiel czy rozmowa z życzliwą osobą. Zawsze warto powiedzieć lekarzowi o wahaniach masy ciała. Możliwe, że będzie w stanie zmodyfikować leczenie.

SM a niedowaga

Osoby z SM również mogą borykać się z niedowagą. Brak apetytu, problem z przygotowaniem a następnie spożywaniem posiłku to jedne z kilku aspektów występowania niedowagi u chorych na SM. Wynikiem spadku wagi może być postępująca niepełnosprawność ruchowa, drżenie rąk, depresja, zmęczenie lub brak apetytu jako skutek uboczny przyjmowanych leków. Jeżeli problemem jest bariera w przygotowaniu posiłku, o pomoc w gotowaniu należy poprosić bliską osobę. Natomiast kiedy jedzenie jest dla nas problemem ze względu na brak apetytu warto wprowadzić częste ale małe objętościowo posiłki, które będą dostarczać znacznych ilości kalorii. Dodatkowo można rozważyć włączenie suplementacji preparatami witaminowo-mineralnymi.

Podobnie jak w przypadku nadwagi, jeśli coś jest dla Ciebie niezrozumiałe lub zauważasz spadek wagi, skonsultuj to ze swoim lekarzem prowadzącym.

Praktyczne wskazówki dla osób chorych na SM

Osoby z SM zmagają się  z wieloma dolegliwościami związanymi z chorobą. Poniżej kilka praktycznych wskazówek dietetycznych, które pomogą zniwelować niektóre z nich:  

• Chudnięcie – jadaj często ale mało, między posiłkami podjadaj wysokokaloryczne przekąski jak orzechy, pestki, nasiona czy suszone owoce. Razem z lekarzem zastanów się nad wprowadzeniem preparatów odżywczych w płynnej postaci.
• Tycie – W powrocie do pierwotnej wagi powinny pomóc odpowiednie ćwiczenia, zdrowa, zbilansowana dieta, ograniczenie słodyczy, cukru oraz tłuszczu.
• Problemy z pęcherzem – Nie zmniejszaj ilości płynów tylko zadbaj o ich odpowiednią ilość czyli 6-8 szklanek dziennie. Unikaj alkoholu i kawy które podrażniają pęcherz.
• Zaparcia – pij odpowiednią ilości płynów oraz wzbogać dietę w produkty dostarczające błonnik czyli produkty pełnoziarniste, grube kasze, ciemne makarony, ryż brązowy, otręby oraz znaczne ilości warzyw i owoców.
• Problemy z połykaniem/dysfagia – Unikaj produktów twardych czy żylastych, rozdrabniaj jedzenie widelcem lub mikserem. Jadaj i pij mało ale często oraz zagęszczaj napoje by uniknąć zakrztuszenia.
• Zmęczenie – istotne jest regularne spożywanie posiłków co 3-4 godziny oraz odpowiednia ilość płynów. Unikaj produktów pobudzających tylko na chwilę jak kawa, mocna herbata czy coca-cola.
• Drżenie – zwiększ kaloryczność swojej diety, wprowadzając między posiłkami przekąski oraz napoje. Korzystaj ze specjalnych sztućców, naczyń oraz słomek do napojów.
• Problemy wzrokowe – Używaj kontrastu by uprzyjemnić jedzenie lub jego przygotowywanie poprzez korzystanie z kolorowych naczyń.
• Osteoporoza – wzbogać swoją dietę w wapń znajdujący się w produktach mlecznych oraz rybach drobnokościstych jak sardynki, szprotki czy śledzie, migdały, sezam, amarantus, pestki dyni, figi suszone czy brokuły. Dodatkowo w okresie jesienno-zimowym suplementuj witaminę D, a wiosną i latem spędzaj przynajmniej 15 minut dziennie na słońcu, by odpowiednie ilości tej witaminy zostały utworzone w Twoim organizmie.
• Odleżyny – staraj się utrzymywać prawidłową masę ciała, często zmieniaj pozycje w przypadku problemów z poruszaniem się
• Problemy z zakupami – Korzystaj z zakupów online, unikniesz wyczerpującego chodzenia po sklepie, stania w kolejkach i wnoszenia zakupów.
• Problemy z gotowaniem – zaangażują pozostałych członków rodziny do przygotowywania posiłku oraz zaopatrz się w sprzęty ułatwiające gotowanie i organizację kuchni jak mikrofalówka, zmywarka naczyń czy przyrządy ułatwiające pracę w kuchni dostępne w sklepach rehabilitacyjnych. Staraj się również korzystać z półproduktów gdy gotowanie Cię męczy.

[1] Ascherio A., L. Munger K., Simon C., Vitamin D and multiple sclerosis, The Lancet Neurology, Volume 9, Issue 6, June 2010, Page 555, Yadav V., Bourdette D., Complementary and Alternative Medicine: Is There a Role in Multiple Sclerosis?, Current Neurology and Neuroscience Reports 2006, 6:259-267.