Ćwiczenia mowy

Często jednym z pierwszych objawów SM są zaburzenia mowy, które fachowo nazywa się objawami dyzartrycznymi. Należą do nich: nieprawidłowości w artykulacji, fonacji (wydobywaniu dźwięku) i oddechu.

Dyzartria powoduje m.in.:

• Trudności z kontrolą i natężeniem głosu w mowie;
• Nosowe zabarwienie głosu;
• Trudności z odpowiednim modelowaniem głosu;
• Przyspieszone lub spowolnione tempo wymowy;
• Mowę skandowaną (wymowa podzielona na sylaby z błędnym akcentowaniem i brakiem płynności);
• Ograniczenie motoryki narządów artykulacyjnych, tj. spowolnienie lub brak precyzji ruchów języka (tzw. ataksja);
• Ślinienie się, czy zaburzenia połykania (tzw. dysfagia).

Zaburzenia mowy, pojawiające się w przebiegu SM, u każdego chorego są inne, dlatego też różnie mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie pacjentów. Mogą również mieć charakter przejściowy i ustępować po jakimś czasie. Niemniej jednak trudności z wypowiadaniem swoich myśli dla każdego są męczącym i frustrującym doświadczeniem. Należy także pamiętać, że skuteczność leczenia zaburzeń mowy będzie większa, jeśli zaczniemy je już w momencie zauważenia pierwszych problemów. Zdarza się, że to bliscy pacjenta jako pierwsi zwracają uwagę na pojawiające się zmiany w barwie głosu. Rozpoznaniem zaburzeń mowy i ich przyczyn jak najszybciej powinien zająć się logopeda, do którego skierowanie można otrzymać od neurologa zajmującego się SM lub od lekarza pierwszego kontaktu. Usługi te są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Warto jednak zacząć ćwiczyć mowę profilaktycznie lub jeżeli pierwsze problemy już się pojawiły – samodzielnie w domu.

Razem z naszym ekspertem, logopedą Joanną Borkowską – Olejniczak przygotowaliśmy dla Was specjalne zestawy ćwiczeń, które pomogą w codziennej rehabilitacji. Mowa jest złożonym procesem, dlatego, aby ją usprawnić konieczny jest trening wielu funkcji językowych. W zamieszczonych materiałach instruktażowych znajdziecie:

Ćwiczenia usprawniające oddychanie

Nauka oddychania przeponowego

• utrzymywanie przepony w pozycji obniżonej przy wdechu nosem, a następnie długiego płynnego wydechu;
• utrzymywanie przepony w pozycji obniżonej przy wdechu ustami, jako wstępu do oddychania dynamicznego, koniecznego przy fonacji (mówieniu);

Nauka oddychania przeponowo-piersiowego

• wdech nosem bądź ustami do przepony (przy umiejętnym już obniżaniu przepony przy wdechu) i uzupełnienie szczytów płuc powietrzem, a następnie wydech ustami przy stopniowym unoszeniu przepony ku górze (do jej naturalnej/neutralnej pozycji) i powolnym wypuszczaniu powietrza najpierw z dolnych części płuc, a następnie ze szczytów.

Ćwiczenia usprawniające ruchome części aparatu artykulacyjnego

• żuchwę, wargi, język, podniebienie miękkie z języczkiem.

• Ćwiczenia fonacyjne z wykorzystaniem samogłosek

• Ćwiczenia fonacyjne z wykorzystaniem sylab

Zanim wybierzesz jeden z powyższych filmików i zaczniesz ćwiczyć z naszym ekspertem, zapoznaj się z prostą instrukcją, która pomoże Ci odpowiednio przygotować się do terapii:

1. Pamiętaj, że nie musisz wykonywać wszystkich ćwiczeń jednego dnia.
2. Jeśli poczujesz zmęczenie w trakcie wykonywania ćwiczeń – odpocznij i wróć do ćwiczeń, np. następnego dnia.
3. Terapię zacznij od ćwiczeń oddechowych. Pamiętaj, by te ćwiczenia nie trwały dłużej niż 2-3 min. , ale wykonuj je kilka razy dziennie. Z czasem będzie możliwe wydłużenie czasu ćwiczeń do 5 minut.
4. Kolejnym elementem ćwiczeń jest usprawnienie aparatu artykulacyjnego (żuchwa, wargi, język, podniebienie, miękkie).
5. Każde ćwiczenie aparatu artykulacyjnego powtarzaj 3 razy, a w miarę wzmacniania aparatu artykulacyjnego zwiększaj liczbę powtórzeń aż do 10 razy.
6. Ćwiczenia fonacyjne wykonuj swobodnie pamiętając o oddechu z wykorzystaniem przepony.
7. Pamiętaj, by trening mowy zawierał w sobie zawsze 3 elementy: ćwiczenia oddechu (2-3 min.), ćwiczenia aparatu artykulacyjnego (ok. 10 min.) i ćwiczenia z wymowy – fonacyjne (ok. 10 min.). Ćwiczenia oddechowe można wykonywać kilka razy dziennie.
8. Ćwicz systematycznie!

W rozwijaniu umiejętności mowy pomoże Wam także specjalna audycja w internetowym radiu NEUROPOZYTYWNI, która w całości jest poświęcona rehabilitacji narządów mowy. Gadanie o gadaniu, autorska audycja rehabilitacyjna naszego eksperta, logopedy – Joanny Borkowskiej – Olejniczak emitowana jest w poniedziałki i piątki o godz. 12.00.

Przejdź do radia Fundacji Neuropozytywni