SM a nietrzymanie moczu

Jednym z bardziej uciążliwych, a zarazem wstydliwych objawów SM jest nietrzymanie moczu (NTM). Szacuje się, że niekontrolowany wyciek moczu może występować nawet u ¾ pacjentów z SM.

Warto jednak wiedzieć, że nietrzymanie moczu to według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) także jeden z dziesięciu najpoważniejszych problemów społeczno-zdrowotnych współczesnego społeczeństwa, którego na pewnym etapie życia doświadcza co 4. kobieta i co 8. mężczyzna^[1]. Dobra wiadomość jest taka, że problemy ze strony pęcherza można kontrolować, zapobiegając w ten sposób poważniejszym komplikacjom. 

Problemy z pęcherzem, jak to się leczy?

W SM występują dwa główne rodzaje zaburzeń czynności pęcherza moczowego: zaburzenie trzymania moczu oraz zaburzenie opróżniania pęcherza. Nieprawidłowości te mogą wystąpić lub nasilić się podczas nawrotu choroby, zwłaszcza przy towarzyszących trudnościach w poruszaniu się. Objawy nietrzymania moczu mogą być również skutkiem wystąpienia infekcji pęcherza moczowego. W takiej sytuacji nie należy leczyć samego NTM, lecz właśnie tę infekcję.

W przypadku zauważenia kłopotów z kontrolą pęcherza moczowego, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Skierowanie do odpowiedniego specjalisty pomoże skutecznie zapanować nad tym objawem.

Przy planowaniu leczenia zawsze podstawowym badaniem jest pomiar objętości moczu pozostającego w pęcherzu po jego opróżnieniu. Jest to badanie szybkie i bezbolesne. W zależności od wyników pomiaru (objętość zalegającego moczu jest mniejsza czy większa niż 100 ml) oraz rodzaju zaburzenia, które częściej pojawia się u danego pacjenta, lekarz zastosuje wybraną metodę leczenia. Wśród nich wymieniamy:

• Leczenie farmakologiczne – polegające na podawaniu leków przeciwcholinergicznych w celu zmniejszenia skurczów pęcherza.
• Okresowe samodzielne cewnikowanie – tę metodę stosuje się przy problemach z całkowitym opróżnianiem pęcherza. Zabieg polega na wsunięciu cienkiej rurki do cewki moczowej w celu spuszczenia moczu z pęcherza. Czynność ta nie jest skomplikowana, a o naukę samodzielnego wykonywania cewnikowania można zwrócić się do pielęgniarki zajmującej się chorymi na SM.
• Cewniki założone na stałe – sprawdzają się w przypadku bardzo nasilonego NTM oraz wśród pacjentów, u których stopień niepełnosprawności jest znaczny. W tej sytuacji cewnik, do którego dodatkowo przymocowany jest dyskretny worek, zostaje w pęcherzu chorego umieszczony na stałe. Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu tej metody leczenia konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich badań, które zleca lekarz.
• Zabiegi chirurgiczne – podobnie jak cewniki założone na stałe, zabiegi chirurgiczne przeznaczone są raczej dla osób z ciężką postacią nietrzymania moczu lub dla tych, u których leczenie zachowawcze nie przyniosło rezultatu. Wśród zabiegów można wymienić: ileocystoplastykę (zabieg polegający na powiększeniu pęcherza i osłabieniu jego skurczów) oraz urostomię, zwaną również „przetoką pęcherzowo – skórną”. Ten drugi zabieg polega na wytworzeniu pewnego rodzaju rurki między układem moczowym a skórą, umożliwiającej swobodny odpływ moczu z dróg moczowych.

A jak na co dzień radzić sobie z NTM?

Podstawową kwestią we wszystkich przypadkach nietrzymania moczu, zarówno u osób aktywnych, jak i niesamodzielnych ruchowo jest przełamanie wstydu. Postrzeganie nietrzymania moczu jako powszechnej dolegliwości pozwoli na obiektywne podejście do problemu, który przecież w wielu przypadkach można leczyć. Dodatkowo, w radzeniu sobie z tą dolegliwością będą pomocne:

• Ćwiczenia mięśni dna miednicy (tzw. mięśnie Kegla). Mięśnie te “zawieszone” są między kością łonową a ogonową. Tworzą one rodzaj hamaka, który otacza cewkę moczową, pochwę i odbyt. Ich sprawność ma wpływ na funkcjonowanie m.in. dolnego odcinka układu moczowego i rozrodczego. Ćwiczenia polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni dna miednicy, dlatego są niewidoczne dla otoczenia, więc można je wykonywać w każdej sytuacji. Przykłady ćwiczeń można znaleźć w Internecie.
• Odpowiednie produkty chłonne. W zachowaniu codziennej higieny pomagają specjalne produkty chłonne, takie jak wkładki anatomiczne (dla pań z lekkim NTM) oraz majtki chłonne (dla osób z cięższą postacią NTM). Produkty te oprócz tego, że są całkowicie niewidoczne pod ubraniem, jednocześnie wchłaniają wilgoć oraz neutralizują nieprzyjemny zapach.
• Przemyślane nawadnianie organizmu. Na ogół dobrze jest przyjmować dużo płynów (ok. 2 litrów dziennie), ponieważ małe ich spożycie powoduje, że mocz staje się bardziej zagęszczony, co w konsekwencji może skutkować podrażnieniem pęcherza. Jednak nadmierne spożywanie niektórych napojów może również doprowadzić do występowania NTM. Alkohol, napoje gazowane oraz te zawierające kofeinę mają działanie moczopędne. Dlatego warto ograniczyć w ciągu dnia liczbę filiżanek kawy i herbaty.

[1]U.S. Census Bureau, International Data Base.