Leczenie SM

SM nie można wyleczyć, jednak istnieje obecnie wiele możliwości terapeutycznych, jak farmakoterapia i rehabilitacja, które wpływają modyfikująco na przebieg choroby lub łagodzą występujące objawy.

Leczenie farmakologiczne modyfikujące przebieg choroby jest dzielone na takie, które jest stosowane w okresie rzutu choroby oraz takie, które jest stosowane przewlekle. Leczenie objawowe i rehabilitacja powinno być rozważane u pacjenta z każdą postacią choroby. Zatem najwięcej możliwości leczenia mają chorzy z postacią rzutowo-remisyjną choroby.

Leki modyfikujące przebieg choroby, immunomodulujące i immunosupresyjne, mają wpływ na przebieg choroby poprzez redukowanie częstotliwości i nasilenia rzutów oraz zmniejszenie ryzyka utrwalenia się niepełnosprawności. Do preparatów stosowanych w ramach Programów lekowych finansowanych w ramach kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia należą: interferony beta, octan glatirameru, fingolimod, natalizumab.

Schemat leczenia w ramach tych Programów jest następujący:

• W przypadku rozpoznania postaci choroby przebiegającej z rzutami i remisjami przeprowadzana jest kwalifikacja do terapii - interferonem beta lub octanem glatirameru.
• Jeśli jednak chory na takie leczenie nie odpowiada, rozważane jest zastosowane fingolimodu lub natalizumabu.
• Natalizumab może być zastosowany jako lek pierwszego rzutu u chorych z szybko rozwijającą się ciężka postacią stwardnienia rozsianego.

Szczegóły dotyczące możliwości zakwalifikowania się do programu finansowanego przez NFZ uzyskasz tutaj oraz za pośrednictwem infolinii 801 313 333 (połączenie płatne, jak za rozmowę lokalną).

Kolejnym preparatem, zarejestrowanym w br., i dostępnym w naszych aptekach jest fumaran dimetylu. Jest to lek doustny, stosowany bez konieczności hospitalizacji, jednak nie objęty jeszcze programem refundacyjnym.

Leczenie rzutów

W przypadku rzutu SM stosowane są sterydy. Standardem jest ich podawanie w postaci wlewów dożylnych. Mniej polecana jest forma doustna leczenia.

Leczenie objawowe

Bez względu na stopień zaawansowania choroby powinno być brane pod uwagę także postępowanie terapeutyczne, tak farmakologiczne, jak i rehabilitacyjne, które może łagodzić objawy choroby. Istnieje możliwość wpływania praktycznie na wszystkie objawy występujące w przebiegu choroby, w tym spastyczność, męczliwość, zaburzenia funkcji ruchowych, czynności pęcherza moczowego, jelit, seksualne, emocjonalne, poznawcze.

SM to nie tylko korzystanie z opieki medycznej

Należy podkreślić, że losy chorego z SM nie zależą tylko od dostępności do leczenia farmakologicznego, rehabilitacji, czy wsparcia socjalnego. Stwardnienie rozsiane ma być elementem życia. A nie życie dodatkiem do choroby.

Więcej informacji na stronie PTSR

Leczenie farmakologiczne

Leczenie stwardnienia rozsianego

Leki stosowane w terapii chorych na SM możemy podzielić na trzy grupy: zmniejszające nasilenie konkretnych objawów, stosowane w związku z rzutem choroby oraz immunomodulujące. Głównym celem tych ostatnich jest modyfikowanie naturalnego przebiegu choroby, tj. zmniejszanie częstości występowania rzutów,  zapobieganie pojawianiu się nowych zmian w badaniu rezonansu magnetycznego i odroczenie utrwalenia się niesprawności.

Leki immunomodulujące stosowane są u osób z rzutowo-remisyjną postacią SM. Takie wskazania terapeutyczne wynikają z faktu, że działają one wtedy, gdy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego przeważa proces zapalny nad degeneracyjnym.

W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w zakresie terapii dla chorych na SM. Jak zaznaczają eksperci, główną zaletą nowoczesnych leków jest ich wysoka skuteczność. Należy jednak podkreślić, że nawet najlepszy lek nie będzie przynosił oczekiwanych efektów, jeżeli nie będzie zastosowany
w odpowiednim czasie. Leczenie powinno być rozpoczęte niezwłocznie po postawieniu rozpoznania choroby.

Polscy pacjenci z rzutową postacią SM mogą otrzymać bezpłatne leczenie w ramach dwóch Terapeutycznych Programów Lekowych (TPL) finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.

I. Leczenie stwardnienia rozsianego (tzw. I linia leczenia):

• Interferon beta-1a (iniekcja domięśniowa, 1 x w tygodniu lub iniekcja podskórna 3x w tygodniu)
• Interferon beta-1b (iniekcja podskórna, co drugi dzień)
• Octan glatirameru (iniekcja podskórna, codziennie lub 3 x w tygodniu)
• Peginterferon beta-1a (iniekcja podskórna, co 2 tygodnie)
• Fumaran dimetylu (kapsułki, doustnie, 2 x dziennie)
• Teriflunomide (tabletki, doustnie, 1 x dziennie)
• Alemtuzumab (wlewy dożylne, 2 kursy co 12 miesięcy; pierwszy codziennie przez 5 dni, drugi codzienne przez 3 dni)

Asortyment dostępnych leków pozwala rozpocząć leczenie od nowoczesnych preparatów, które charakteryzują się wysoką skutecznością i jednocześnie zachowują korzystny profil bezpieczeństwa.

II. Leczenie stwardnienia rozsianego po niepowodzeniu terapii lekami pierwszego rzutu lub szybko rozwijającej się, ciężkiej postaci SM (tzw. II linia leczenia):

• Fingolimod (tabletki, doustnie,1 x dziennie)
• Natalizumab (wlew dożylny, co 4 tygodnie)

Niepowodzenie terapii lekami pierwszego rzutu jest to „ brak odpowiedzi na pełny, minimum roczny cykl leczenia interferonem beta lub peginterferonem beta-1a lub octanem glatirameru lub fumaranem dimetylu lub teriflunomide”, definiowany poprzez łączne spełnienie 2 warunków wskazujących na aktywność choroby, tj. rzuty i zmiany w badaniu MRI:

• liczba i ciężkość rzutów:
  • 2 lub więcej rzutów umiarkowanych wymagających leczenia sterydami (wzrost EDSS o 1 do 2 pkt lub wzrost o 2 pkt w zakresie jednego lub dwóch układów funkcjonalnych lub o 1 pkt w czterech lub większej liczbie układów funkcjonalnych) lub
  • 1 ciężki rzut po 6 miesiącach wymagający leczenia sterydami (wzrost w EDSS większy niż w definicji rzutu umiarkowanego)
• zmiany w badaniu rezonansu magnetycznego wykonanym po każdych 12 miesiącach gdy stwierdza się jedno z poniższych:
  
  • więcej niż jedna nowa zmiana GD(+)
  • więcej niż dwie nowe zmiany w sekwencji T2

Całkowita nieskuteczność leczenia stanowi wskazanie do zastosowania jednego z dwóch wymienionych powyżej leków.

Szybko rozwijająca się, ciężka postać choroby rozpoznawana jest wtedy, gdy są spełnione oba poniższe parametry:

a) liczba i ciężkość rzutów:

- co najmniej dwa rzuty wymagające leczenia sterydami powodujące niesprawność (w czasie rzutu wzrost EDSS o minimum 2 pkt)

b) zmiany w badaniu rezonansu magnetycznego

- więcej niż jedna nowa zmiana GD(+) lub
- więcej niż dwie nowe zmiany w sekwencji T2 (w sumie nie mniej niż 9 zmian);

Leczenie personalizowane w SM

Katalog leków na SM dostępnych dla polskich pacjentów stale się poszerza. Wśród nich znajdują się terapie doustne oraz iniekcyjne z różną częstotliwością podawania. Nowe leki są dla wielu pacjentów wygodniejsze w stosowaniu, co nierzadko przekłada się na pozytywne nastawienie do terapii i jej lepsze wyniki. A to ma wpływ na poprawę jakości życia pacjentów i ich bliskich. Co równie istotne, szeroki wachlarz terapeutyczny sprawia, że powstają nowe możliwości leczenia SM ukierunkowane na indywidualne potrzeby chorych.

O tym, jakie czynniki decydują o wyborze leku dla konkretnego pacjenta oraz jaki wpływ na tę kwestię może mieć sam chory, wyjaśnia ekspert portalu sm24.pl, dr n. med. Lidia Darda- Ledzion, specjalista neurologii i rehabilitacji medycznej:

Odpowiedź na to pytanie rozpocznę od wyjaśnienia pojęcia medycyny personalizowanej. Jest to koncepcja „opierająca się na zrozumieniu różnic między pacjentami chorującymi na tę samą chorobę i na jednoczesnym poznawaniu złożoności chorób. Efektem stosowania tego podejścia jest możliwość dobierania odpowiednich terapii do konkretnych grup pacjentów. A zaletami są: oszczędność czasu, mniejsze koszty, większa skuteczność leczenia i ograniczenie występowania działań niepożądanych.

Indywidualizacja farmakoterapii dla chorych z SM to dobieranie odpowiedniego leku z uwzględnieniem planowania terapii wieloletniej i dostępności wielu leków. Nie mamy narzędzia doboru terapii w postaci np. badań genetycznych, dlatego musimy brać pod uwagę wiele kwestii, w tym:

• Czas od postawienia rozpoznania.
• Przebieg choroby, rokowanie.
• Stan neurologiczny pacjenta w chwili kwalifikowania do leczenia.
• Schorzenia towarzyszące.
• Wyniki badań dodatkowych: krwi, moczu, rezonansu magnetycznego.
• Profil korzyści do ryzyka.
• Droga i częstotliwość podania leku.
• Dobór pierwszego leku.
• Dobór kolejnego leku z powodu:
  -działań niepożądanych,
  -częściowej nieskuteczności leczenia,
  -całkowitej nieskuteczności leczenia,
  - zakończenia udziału w badaniu klinicznym,
  -czasowej rezygnacji pacjenta z leczenia.

Wybór leku nie może jednak ograniczać się tylko do zagadnień medycznych. Należy uwzględniać także preferencje i styl życia pacjenta.

Powyższy materiał został opracowany we współpracy z dr n. med. Lidią Dardą – Ledzion, specjalistą neurologii i rehabilitacji medycznej.